Przemoc w rodzinie wbrew pozorom to nie tylko znęcanie się fizyczne nad bliską osobą. Zjawisko to może przybrać różne formy. Większość ofiar przemocy domowej stanowią kobiety (nie oznacza to jednak, iż ofiarami tego zjawiska nie mogą być dzieci, czy mężczyźni).
Czym jest przemoc w rodzinie?
Zgodnie z art. 2 ust. 2 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie przemoc w rodzinie jest to: „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”.
Przemoc w rodzinie: kiedy ma miejsce?
Ustawodawca posłużył się dość obszerną definicją tego zjawiska. Uogólniając jednak, przemoc domowa zachodzi wówczas, gdy mamy do czynienia z takimi elementami:
– intencjonalność (jest zamierzona; jej celem jest kontrolowanie oraz podporządkowanie ofiary);
– nierównomierność sił – jedna ze stron (sprawca) ma przewagę nad drugą (ofiara);
– naruszenie dóbr osobistych i praw jednostki (np. godności – kiedy mamy do czynienia z przemocą psychiczną w domu);
– wywołanie bólu, krzywdy, cierpienia (sprawca naraża zdrowie, a nawet życie ofiary).
Formy przemocy w rodzinie i jej przykłady
Można wyróżnić 5 podstawowych form przemocy domowej:
- przemoc fizyczna: naruszanie nietykalności cielesnej; jest to najbardziej „zauważalna” forma przemocy, często pozostawia widoczne ślady na ciele ofiary (np. siniaki); to działania bezpośrednie sprawcy podejmowane z użyciem siły; celem jest najczęściej podporządkowanie sobie ofiary oraz zmiana jej zachowań poprzez zadanie jej bólu fizycznego; można wyróżnić przemoc fizyczną czynną oraz bierną; do przemocy czynnej należy zaliczyć np. bicie pięścią, policzkowanie, szarpanie, kopanie, duszenie; zaś przemoc bierną stanowi np. głodzenie wywołujące określone dolegliwości fizyczne, zamykanie w odosobnionym pomieszczeniu, zabranianie załatwiania potrzeb fizjologicznych;
- przemoc psychiczna w rodzinie: naruszanie godności osobistej; jest najczęściej występującą formą przemocy, przy czym jest najtrudniej zauważalna (przez to często trudno udowodnić, iż dana osoba jest ofiarą przemocy domowej); są to zachowania werbalne oraz niewerbalne, które zmierzają do podporządkowania sobie danej osoby; w efekcie dochodzi do obniżenia poczucia wartości ofiary przemocy domowej; na przemoc psychiczną w rodzinie składa się bardzo szeroki wachlarz zachowań – np. wyzywanie, poniżanie, grożenie, wyśmiewanie, lekceważenie, nieustanne kontrolowanie; należy zaznaczyć, iż przemoc psychiczna w rodzinie bardzo często towarzyszy przemocy fizycznej.
- przemoc seksualna: naruszanie intymności; sprawca poprzez swoje zachowanie narusza sferę seksualną ofiary; jest to np. zmuszanie innej osoby do aktywności seksualnej (wbrew jej woli), dopuszczanie się zgwałceń, czy nakłanianie do oglądania pornografii;
- przemoc materialna: np. świadome niszczenie własności ofiary, pozbawianie jej środków do życia, okradanie jej, zmuszanie do zaciągania pożyczek;
- zaniedbanie – jest to stałe niezaspokajanie elementarnych potrzeb jednostki (zarówno emocjonalnych, jak i psychicznych); może przejawiać się w postaci np. nieudzielania choremu pomocy.
Jestem ofiarą przemocy w rodzinie – co robić?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na tak postawione pytanie. Przemoc domowa jest bardzo szerokim zjawiskiem. Najogólniej rzecz ujmując można wskazać kilka kroków, które mogą okazać się pomocne ofiarom przemocy domowej:
- powiadom policję (możesz złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa; zachowanie sprawcy może być zakwalifikowanie np. jako przestępstwo znęcania się fizycznego lub psychicznego nad osobą najbliższą (art. 207 k.k.));
- zadzwoń na „Niebieską Linię” (wariant taki może okazać się pomocny, w sytuacji gdy z jakichś powodów nie chcesz zadzwonić na policję; często – zwłaszcza ofiary przemocy psychicznej w domu mają wątpliwości, czy to, czego doświadczają stanowi w ogóle przemoc, coś bezprawnego – najczęściej niepotrzebnie – nikt nie powinien naruszać Twoich praw i wolności!); konsultanci udzielą Ci niezbędnych porad, doradzą co możesz zrobić w swojej sytuacji;
- poszukaj pomocy w Ośrodku Pomocy Społecznej;
- skonsultuj się z prawnikiem (który udzieli Ci profesjonalnych porad – np. w zakresie tego, jakie kroki należy podjąć, jakie dowody mogą okazać się przydatne).
Niezależnie od tego, czy doświadczasz przemocy psychicznej w domu, czy też innych jej form zawsze szukaj pomocy! Nie wierz w zapewnienia sprawcy „że to ostatni raz”. Zjawisko to przybiera postać określonego cyklu („błędnego koła”). Zawsze po okresie wyciszenia sprawcy (tzw. faza miesiąca miodowego, w której sprawca przeprasza Cię za swoje zachowanie, obiecuje poprawę), przychodzi faza „narastania napięcia” – jest ona jedynie wstępem do „fazy gorącej”, w której dochodzi do wybuchu sprawcy.
Potrzebujesz pomocy Adwokata? # Adwokat rozwód.
